صدرالدين بلادي موسوي 

كارشناس ارشد جمعيت شناسي و مشاور رئيس مركز آمار ايران

اگر زایش را مرحله ی اول و مرگ را مرحله ی آخر زندگی دنیوی هر فرد بدانیم، ازدواج  مرحله ی میانی و خوب  آن خواهد بود . ازدواج به عنوان یک واقعه اجتماعي، زيستي و فرهنگي  به دليل نقش بنيادين در تشکيل خانواده و مقدمه باروری  از اهميت بسزايي برخوردار است . اما همین ازدواج به دلیل رابطه عرضه و تقاضا و تعادل یا عدم تعادل در یکی از زوجین همواره به عنوان یکی از عوامل موثر در تغییرات اجتماعی و جمعیتی و تاخیر در ازدواج بوده است .

تنگنای ازدواج یا عدم توازن نسبت جنسی در هنگام ازدواج یکی از پیامدهای جمعیتی می باشد  که ممکن است باعث تاخیر ,یا افزایش سن ازدواج شود .  این پیامد در جوامعي كه رشد سريع جمعيت را تجربه مي‌كنند بوجود می آید . در‌اين جوامع بدليل كاهش مرگ و مير و عدم كاهش مواليد به موازات آن، فاصله بين مواليد و مرگ و مير زياد مي‌شود و باعث افزايش رشد جمعيت مي‌گردد. تداوم رشد سريع جمعيت باعث مي‌شود هرم سني جمعيت حالت پلكاني داشته باشد ( مانند سالهای 1365 و قبل از آن در ایران ) و تعداد مردان نسبت به تعداد زنان در یک گروه سنی پايين‌تر كمتر باشد. در‌اين حالت برخي از زنان براي ازدواج با مردان در يك گروه سني بالاتر دچار تنگنا در ازدواج مي‌شوند. در صورتي كه رشد جمعيت بعد از مدتي كاهش پيدا كند پديده مضيقه ازدواج از جنسي (زنان) به جنس ديگر (مردان) منتقل مي‌شود. پديده‌اي كه در‌ايران به‌وقوع پیوست . اگر تاخیر در ازدواج ناشی از تنگنا باشد جامعه یا باید همسران همسن باشند یا اینکه چاره‌اي جز واكنش از طريق چند همسري مردان را ندارد .

اما به غیر از عوامل جمعیتی ، شرایط اجتماعی و اقتصادی مانند تغییر در نگرشها متاثر از گذار از نظام سنتی به صنعتی و شهرنشینی ، مشکل اشتغال و مسکن  نیز در تاخیر ازدواج موثر است که علاوه بر مردم می بایست دولت هم در برابر آن واکنش بایسته انجام دهد

با اين حال بررسي كوتاه و نگاهي اجمالي به كيفيت و كميت تأخير در ازدواج  زواياي مهمي از مسأله را روشن كند. که در اینجا در ادامه مطلب قبل که در خصوص پیشرسی ازدواج بحث شد به مسئله سن ازدواج پرداخته می شود.

براي مشاهده متن كامل مقاله به فايل پيوست مراجعه كنيد.