طرح آمارگيري هزينه ودرامد خانوار با قدمتي 50 ساله از مهم‌ترين طرح­هاي آماري مركز آمار ايران است. هدف كلي اين طرح، برآورد متوسط هزينه‌ها و درامد يك خانوار شهري و یک خانوار روستايي در سطح کشور و استان‌ها است. در سال 1398 تعداد خانوارهاي آمارگيري شده در اين طرح 19898 خانوار نمونه در نقاط شهری و 18430 خانوار نمونه در نقاط روستايي كشور است.

نگاهي به اهم نتايج طرح درسال 1398 در مناطق شهري و روستايي نشان مي‌دهد كه:

-  متوسط هزينه‌ی كل خالص سالانه‌ی يك خانوار شهري 474،379 هزار ريال بوده است كه نسبت به رقم مشابه در سال قبل 20.6 درصد افزايش نشان مي دهد. از هزينه‌ كل سالانه‌ی خانوار شهري 117،529 هزار ريال با سهم 24.8 درصد مربوط به هزينه‌های خوراكي و دخاني و 356،850 هزار ريال با سهم 75.2 درصد مربوط به هزينه‌هاي غيرخوراكي بوده است. در بين هزينه‌‌هاي خوراكي و دخاني، بيشترين سهم با 22.0 درصد مربوط به هزينه‌ گوشت و در بين هزينه‌هاي غيرخوراكي بيشترين سهم با 48.0 درصد مربوط به هزينه مسكن، سوخت و روشنايي بوده است.

-  متوسط درامد اظهار شده‌ سالانه‌ يك خانوار شهري 541،007 هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل، 24.4 درصد افزايش داشته است. بر اين اساس در سال 1398 رشد متوسط درامد سالانه خانوارهاي شهري بیشتر از رشد متوسط هزينه كل سالانه است. منابع تامين درامد خانوارهاي شهري نشان مي­دهد كه 32.5 درصد درامد از مشاغل مزد و حقوق بگيري، 16.1 درصد از مشاغل آزاد كشاورزي و غيركشاورزي و 51.4 درصد از محل درامدهاي متفرقه خانوار تأمين شده است.

- مقایسه درصد خانوارهای شهری استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال 1397 نسبت به سال 1398  نشان می­دهد كه خانوارهاي استفاده كننده اتومیبل شخصی از 53.2 به 53.1، یخچال فریزر از 68.5 به 70.2، جاروبرقی از 91.5 به 91.7، ماشین لباسشویی از 86.6  به 87.1، ماشین ظرفشویی از 8.4 به 7.6، اجاق گاز از 99.2 به 99.1 و مایکروويو و فرهاي هالوژن دار از 12.6 به 12.3 درصد تغيير يافته است.

- در سال 1398، عمده ترین نوع سوخت مصرفی 93.6 درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) بوده است.

- متوسط هزينه‌ كل خالص سالانه‌ يك خانوار روستایی261،006 هزار ريال بوده است كه  نسبت به سال قبل 21.7 درصد افزايش نشان مي‌دهد. از هزينه‌ كل سالانه‌ خانوار روستايي102،664 هزار ريال با سهم 39.3 درصد مربوط به هزينه‌هاي خوراكي و دخاني و 158،342 هزار ريال با سهم 60.7 درصد مربوط به هزينه‌هاي غيرخوراكي بوده است. در بين هزينه‌هاي خوراكي و دخاني، بيشترين سهم مربوط به هزينه‌ آرد، رشته، غلات، نان و فرآوردهای آن و گوشت هر كدام 22.0 درصد و در بين هزينه‌هاي غيرخوراكي، بيشترين سهم با 30.0 درصد مربوط به مسكن، سوخت و روشنايي بوده است.

- متوسط درامد اظهار شده­ سالانه‌ يك خانوار روستايي 297,022 هزار ريال بوده است كه نسبت به سال قبل 27.4 درصد افزايش داشته است. منابع تامين درامد خانوارهاي روستایی نشان مي­دهد كه 30.7 درصد از مشاغل مزد و حقوق بگيري، 33.5 درصد از مشاغل آزاد كشاورزي و غيركشاورزي و 35.8 درصد از محل درامدهاي متفرقه خانوار تأمين شده است.

- مقایسه درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال 1397 نسبت به سال 1398  نشان می­دهد كه خانوارهاي استفاده كننده؛ اتومیبل شخصی از 32.3 به 32.7، یخچال فریزر از 49.2 به 50.4، اجاق گاز از 98.3 به 98.4، جاروبرقی از 66.1 به 65.9، ماشین لباسشویی از 56.0  به 56.5 و مایکروویو و فرهاي هالوژن دار از 2.0 به 2.3 درصد تغيير يافته است. همچنین درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از ماشین ظرفشویی با 0.5 درصد بدون تغییر بوده است.

- در سال 1398 عمده ترین نوع سوخت مصرفی 71.7 درصد از خانوارهای روستایی برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) و 16.4درصد نفت سفید بوده است.

متوسط هزینه‌ها و درامد خانوار بر حسب استان

بررسي متوسط هزينه كل سالانه يك خانوار شهري نشان مي‌دهد كه استان تهران با 727،175 هزار ريال بيشترين و استان كرمان با 263،207 هزار ريال كمترين هزينه را در سال 1398 داشته‌اند.

همچنين استان تهران با 813،170 هزار ريال بيشترين و استان كرمان با 340،888 هزار ريال، كمترين متوسط درامد سالانه يك خانوار شهري را در سال 1398 به خود اختصاص داده است.

بررسي متوسط هزينه كل سالانه يك خانوار روستايي نشان مي‌دهد كه استان البرز با 417،714 هزار ريال بيشترين و استان سيستان و بلوچستان با 146،430 هزار ريال كمترين هزينه را در سال 1398 داشته‌اند.

همچنين استان البرز با 461،488 هزار ريال بيشترين و استان سيستان و بلوچستان با 128،104 هزارريال، كمترين متوسط درامد سالانه يك خانوار روستایی را در سال 1398 به خود اختصاص داده است.

 خاطر نشان مي­سازد كه نشريه این طرح به زودي در درگاه ملي آمار به نشاني www.amar.org.ir قابل دسترسي است.